
یادگیری 9 زمان در گرامر زبان ترکی استانبولی
جزئیات مقاله
- تاریخ انتشار
- دستهبندیزبان ترکی استانبولی
- زمان مطالعه26 دقیقه
نویسنده

یادگیری ۹ زمان فعل در زبان ترکی استانبولی به شما کمک میکند تا مکالمات روزمره و رسمی را با دقت و روانی بیشتری پیش ببرید. این زمانها شامل گذشته ساده، گذشته نقلی، حال ساده، حال استمراری، آینده و سه حالت وجهی (التزامی، شرطی و لزوم) بهعلاوه وجه امری هستند.
با درک پسوندها، قاعدهی هماهنگی واکهها و کاربرد هر زمان در موقعیتهای مختلف، میتوانید متون دقیقتر بنویسید و درک شنیداری خود را بهبود بخشید. در این مطلب، ابتدا یک نمای کلی از این ۹ زمان ارائه میدهیم، سپس نکات کلیدی صرف، تکنیکهای حفظ پسوندها و نمونههای کاربردی را مرور کرده و در پایان با تمرینهای تعاملی و پاسخ به سؤالات متداول، مسیر خود را برای تسلط بر گرامر ترکی استانبولی هموار میکنید.
مقدمهای بر ۹ زمان فعل در زبان ترکی استانبولی: اهمیت و کاربرد در مکالمه
گرامر افعال در هر زبانی نقشی اساسی در انتقال دقیق معنا و احساسات ایفا میکند. در ترکی استانبولی، ۹ زمان اصلی فعل وجود دارد که با یادگیری و تسلط بر آنها میتوانیم در موقعیتهای روزمره و رسمی بهتر ارتباط برقرار کنیم.
این زمانها شامل گذشته ساده، گذشته نقلی (استنباطی)، حال ساده، حال استمراری، آینده، وجه التزامی، وجه شرطی، وجه لزوم و وجه امری هستند. هر یک از این زمانها کاربردهای ویژهای دارند:
افزایش درک شنیداری:
بسیاری از مکالمات روزمره به شکل مختلط از زمانها استفاده میکنند.
تنوع در بیان:
مثلاً برای گزارش خبری یا تعریف تجربههای شخصی، گذشته نقلی لازم است.
دقت در برنامهریزی:
در هنگام برنامهریزی یا قول دادن، زمان آینده و وجه التزامی کمک میکنند.
ایجاد لحن مناسب:
برای ابراز خواهش مودبانه یا توصیه، از وجه التزامی استفاده میشود؛ برای تأکید بر الزام، وجه لزوم.
درک و تمرین این ۹ زمان، نهتنها مهارت گرامری شما را ارتقاء میدهد، بلکه در مکالمههای خودمانی، داستانگویی و نگارش متون رسمی نیز اعتماد به نفس بیشتری خواهید داشت. هر کلمه و پسوند در ترکی معنای خاصی به فعل میبخشد؛ با یادگیری پسوندها و کاربرد هر زمان، میتوانید به سادگی معادل فارسی جملات را پیدا کرده و از اشتباهات رایج اجتناب کنید.
مثال ترکی | ترجمه فارسی |
---|---|
.Dün akşam sinemaya gittim | دیشب عصر به سینما رفتم. |
.Şu anda kitap okuyorum | همین الان دارم کتاب میخوانم. |
.Yarın İstanbul’a uçacağız | فردا به استانبول پرواز خواهیم کرد. |
.Keşke sen de gelseydin | کاش تو هم میآمدی. |
.Mutlaka raporu bugün bitirmelisin | حتماً باید امروز گزارش را تمام کنی. |

ساختار کلی زمانها در ترکی: پسوندها و قاعدههای صرف
در زبان ترکی استانبولی، صرف فعل عمدتاً با الحاق پسوندها به ریشهی فعل صورت میگیرد. ترتیب معمول عناصر در جمله (فاعل–مفعول–فعل) ثابت است و نقشهای دستوری از طریق پسوندها و نشانههای حالت (i, e, de, den و…) مشخص میشوند.
برای صرف فعل، ابتدا ریشهی فعل (مثلاً “git-” برای “رفتن”) گرفته شده، سپس بسته به زمان مورد نظر پسوند مناسب اضافه میشود. نکات کلیدی در ساختار صرف:
هماهنگی واکهها (Ünlü Uyumu)
واکههای ریشه و پسوند باید همخوانی جلو یا عقب بودن را رعایت کنند (–ecek میشود –acak در ریشههای عقبواکه).
علامت شخص
هر زمان برای اظهار شخص (من، تو، او، ما، شما، آنها) به نصب یک پسوند شخصی نیاز دارد:
(–im, –sin, –dir, –iz, –siniz, –ler).
پسوندهای زمان
گذشته ساده: –dı/–di/–du/–dü
گذشته نقلی: –mış/–miş/–muş/–müş
حال استمراری: –yor
آینده: –ecek/–acak
و…
نقش منفی و سوالی
منفی با اضافه کردن –ma/–me پیش از پسوند زمان ساخته میشود.
سوالی با افزودن –mı/–mi/–mu/–mü بعد از ریشه یا پسوند زمان.
با تسلط بر قواعد هماهنگی واکهها و شناخت پسوندهای زمان و شخص، میتوانید هر فعل ترکی را در ۹ زمان اصلی صرف کنید و جملات پیچیدهتری بسازید.
مثال ترکی | ترجمه فارسی |
---|---|
.Odamızı her gün temizleriz | هر روز اتاقمان را تمیز میکنیم. |
?Film izlemiyor musun | فیلم نمیبینی؟ |
.Gelecek hafta tatilde olacağım | هفته آینده در تعطیلات خواهم بود. |
.Dün yağmur yağmış | انگار که دیروز باران باریده بوده. |
.Yemek pişirmeliyim | باید غذا بپزم. |
زمان گذشته ساده (–dı/–di): تعریف، مثالهای روزمره و تفاوت با فارسی
زمان گذشته ساده (Belirli Geçmiş Zaman) در ترکی استانبولی برای بیان عملی که در گذشته بهطور مشخص و کامل اتفاق افتاده، استفاده میشود. معادل فارسی “–یدم” یا “–ید” نیست؛ بلکه اغلب با ماضی نقلی یا ماضی ساده فارسی ترجمه میشود. این زمان با پسوندهای –dı/–di/–du/–dü (با توجه به هماهنگی واکهها) و سپس پسوند شخص ساخته میشود:
ریشه + dı/di/du/dü + im/sin/∅/k/nız/ler |
ویژگیها و کاربردها:
عمل کامل شده:
مثلاً “kitabı okudum” یعنی کتاب را خواندم و تمام شد.
زمان مشخص:
معمولاً قید زمانی (dün, geçen hafta) همراه است.
تفاوت با فارسی:
فارسی گاهی از ماضی نقلی (خواندهام) استفاده میکند، ولی ماضی ساده ترکی همیشه بیانگر تکمیل کامل است.
مثال ترکی | ترجمه فارسی |
---|---|
.Geçen yıl üniversiteyi bitirdim | سال گذشته دانشگاه را تمام کردم. |
?Dün akşam yemek yediniz mi | دیشب شام خوردید؟ |
.Saat sekizde kalktım | ساعت هشت از خواب بیدار شدم. |
.Arkadaşım bana mektup yazdı | دوستم برایم نامه نوشت. |
.Film çok beğendik | از فیلم خیلی خوشمان آمد. |

زمان گذشته نقلی/استنباطی (–mış/–miş): کاربرد در روایت و گزارش خبر
گذشته نقلی یا استنباطی (Belirsiz Geçmiş Zaman) برای بیان رویدادهایی بهکار میرود که گوینده خود آنها را ندیده یا شنیده و بهصورت روایت یا گزارش از منبع دیگری نقل میکند. معادل فارسی “انگار… بوده” یا “گفتهاند که…” است.
ساختار:
ریشه + mış/miş/muş/müş + im/sin/∅/k/nız/ler |
ویژگیها:
استنباط یا گزارش:
وقتی خبری میشنویم یا نتیجهگیری میکنیم (مثلاً “Yağmur yağmış” یعنی انگار باران باریده).
بیاطمینانی:
نشان میدهد که گوینده به طور مستقیم تجربه نکرده.
کاربرد در خبر و صحبت غیررسمی:
بسیار رایج در مکالمههای روزمره و نوشتار خبری.
مثال ترکی | ترجمه فارسی |
---|---|
.Sınav zormuş | گفتهاند امتحان سخت بوده. |
.Komşular taşınmış | انگار همسایهها نقل مکان کردهاند. |
.Kitabı çok beğenmişsin | شنیدم کتاب را خیلی دوست داشتهای. |
.Film dün vizyona girmişmiş | شنیدم فیلم دیروز اکران شده است. |
.Akşam burada bir etkinlik varmış | گفتهاند امشب اینجا یک برنامه است. |
زمان حال ساده (Genel Zaman –r/–ar/–er/…): کاربرد در عادتها و حقایق عمومی
زمان حال ساده در ترکی (Genel Zaman) برای بیان حقایق عمومی، عادتها، امور روزمره و دستورالعملها استفاده میشود. معادل فارسی “میکنم” در همه زمانها نیست؛ بلکه گاهی با ماضی نقلی (“خوردم” در دستور غذا) نسبت دارد. پسوندهای معمول:
ریشه + r/ar/er/ır/ir/ur/ür + im/sin/∅/k/nız/ler |
کاربردها:
حقایق علمی و عمومی:
“.Su 100°C’de kaynar”
عادتهای روزانه:
“.Her sabah koşarım”
دستورالعملها:
“…Önce un ekleriz, sonra su”
هممعنایی گاهی با فارسی:
بسته به جمله ممکن است “میشود” یا “میکنم”.
مثال ترکی | ترجمه فارسی |
---|---|
.Türkçede isimler cinsiyete göre ayrılmaz | در ترکیه اسامی بر اساس جنسیت جدا نمیشوند. |
.Her gün ekmek alırım | هر روز نان میخرم. |
.Öğrenciler sabah saat dokuzda derse girer | دانشآموزان صبح ساعت ۹ سر کلاس میروند. |
.Bu çiçek yazın açar | این گل در تابستان شکوفه میدهد. |
.Yemek tarifinde önce soğan kavrulur | در دستور غذا اول پیاز تفت داده میشود. |

زمان حال استمراری (–yor): بیان اقدام در جریان و تفاوت با Present Simple
زمان حال استمراری (Şimdiki Zaman) در ترکی استانبولی برای توصیف عملی بهکار میرود که هماکنون در حال وقوع است یا در بازهای از زمان جاری ادامه دارد. این زمان با اضافه کردن پسوند –yor (با هماهنگی واکه) به ریشه فعل ساخته میشود و مانند زبان انگلیسی مابین Present Continuous و Present Simple تفاوتهایی دارد:
ساختار صرف
ریشه + yor/ıyor/iyor/üyor + im/sin/∅/k/nız/ler |
مثال:
“yazıyor” (او دارد مینویسد)، “geliyoruz” (ما داریم میآییم)
کاربرد اصلی
اقدام جاری:
“.Oda toparlanıyor” یعنی «اتاق در حال مرتب شدن است.»
برنامهٔ قطعی آینده نزدیک:
گاهی برای بیان برنامهٔ تضمینی آینده نزدیک هم استفاده میشود: “.Yarın geliyorum” («فردا میآیم.»)
تفاوت با Genel Zaman
Genel Zaman (–r) برای عادتها و حقایق عمومی است؛ اما –yor برای عملی که در لحظه یا بازه جاری اتفاق میافتد.
مثال:
“.Her gün kahve içerim” («هر روز قهوه مینوشم.») در مقابل “.Şu anda kahve içiyorum” («الان قهوه مینوشم.»)
نکات مهم
منفیسازی با اضافه کردن –ma/–me پس از ریشه و پیش از –yor: “gitmiyor” (نمیرود).
سؤال با –?yor mu?: “yapıyor musun” («داری انجام میدهی؟»)
با تسلط بر –yor و مقایسه با –r، میتوانید دقیقتر بیان کنید که عملی در چه مرحلهای است و از اشتباهات معمول در ترجمه اجتناب کنید.
مثال ترکی | ترجمه فارسی |
---|---|
.Şu anda televizyon izliyorum | همین الان دارم تلویزیون تماشا میکنم. |
.Öğrenciler sınıfta ders çalışıyor | دانشآموزان در کلاس درس میخوانند. |
?Yemek pişirmiyor musun | داری غذا نمیپزی؟ |
.Annem bana yardım ediyor | مادرم دارد به من کمک میکند. |
.Gelecek hafta projeyi tamamlıyoruz | هفته آینده پروژه را تمام میکنیم. |
زمان آینده (–ecek/–acak): نحوه بیان برنامهها، پیشبینیها و قولها
در ترکی استانبولی، زمان آینده (Gelecek Zaman) با پسوند –ecek/–acak (با توجه به هماهنگی واکه) شکل میگیرد. این زمان علاوه بر بیان عملی که در آینده رخ خواهد داد، برای وعده دادن و پیشبینی نیز به کار میرود:
ساختار صرف
ریشه + ecek/acak + im/sin/∅/k/nız/ler |
مثال:
“gideceğim” (من خواهم رفت)، “yapacaklar” (آنها خواهند انجام داد)
کاربردها
برنامههای قطعی:
“.Yarın sabah erkenden yola çıkacağız” («فردا صبح زود راه میافتیم.»)
قول و وعده:
“.Sana yardım edeceğim” («به تو کمک خواهم کرد.»)
پیشبینی:
“.Bu sene yağmur fazla yağacak” («امسال باران زیادی خواهد بارید.»)
تفاوت با Present Continuous برای آینده نزدیک
Present Continuous (–yor) برای برنامه قطعی آینده نزدیک: “.Yarın geliyorum”
Gelecek Zaman برای تاکید بر آینده دورتر یا رسمیتر: “.Yarın geleceğim”
نکات منفی و سوالی
منفی: –mecek/–mayacak پیش از پسوند شخص: “.gelmeyeceğim”
سوال: ?ecek mi?: “gidecek misin” («خواهی رفت؟»)
با استفاده صحیح از زمان آینده، میتوانید تفاوت بین وعدهٔ مشروط، برنامهٔ قطعی و پیشبینی را به شنونده منتقل کنید.
مثال ترکی | ترجمه فارسی |
---|---|
.Yarın İstanbul’da olacağım | فردا در استانبول خواهم بود. |
.Öğle yemeğini birlikte yiyeceğiz | ناهار را با هم خواهیم خورد. |
.Bir gün dünyayı gezeceğim | یک روز جهان را خواهم گشت. |
.Projeyi iki gün içinde bitiremeyecekler | آنها نمیتوانند پروژه را در دو روز تمام کنند. |
?Hava yarın soğuk olacak mı | آیا فردا هوا سرد خواهد بود؟ |

وجه التزامی (Optative –e/–a): ابراز تمایل، خواهش و توصیههای مودبانه
وجه التزامی (Dilek Kipi) در ترکی استانبولی برای بیان تمایل، خواهش، توصیهٔ مودبانه یا آرزو به کار میرود. این حالت با پسوند –e یا –a (با هماهنگی واکه) به ریشه فعل اضافه میشود و بسته به موقعیت میتواند معادل فارسی «لطفاً … کن»، «کاش … کنی» یا «بگذار …» باشد:
ساختار صرف
ریشه + e/a + im/sin/∅/k/nız/ler |
مثال:
“gelelim” (بگذار بیایم)، “yapasan” (ای کاش انجام دهی)
کاربردها
خواهش مودبانه:
“.Bana yardım etsen” («لطفاً به من کمک میکردی.»)
توصیه:
“.Biraz dinlensen iyi olur” («کمی استراحت کنی خوب است.»)
آرزو:
“.Keşke zamanım olsa” («کاش وقت داشتم.»)
جایگاه در جمله
معمولاً پیش از جمله اصلی یا به صورت جملهٔ شرطی بدون if: “Olsa da gelse.” («اگر هم باشد، بیاید.»)
تفاوت با وجه شرطی
در Dilek Kipi تأکید بر آرزو و درخواست است، نه شرط واقعی.
مثال ترکی | ترجمه فارسی |
---|---|
.Lütfen kapıyı kapatsan | لطفاً در را ببندی. |
.Keşke seninle gelebilsem | کاش میتوانستم با تو بیایم. |
?Biraz daha çay içsek nasıl olur | اگر کمی بیشتر چای بنوشیم چه میشود؟ |
.Bana açık kapı kalsan sevinirim | اگر در را برایم باز بگذاری خوشحال میشوم. |
.Daha erken yatsan iyi olurdu | اگر زودتر میخوابیدی خوب بود. |
وجه شرطی (Conditional –se/–sa): ساخت جملات شرطی واقعی و غیرواقعی
وجه شرطی (Şart Kipi) برای بیان شرطهای واقعی یا غیرواقعی کاربرد دارد. با اضافه کردن پسوند –se/–sa (هماهنگ با واکهها) به ریشه فعل ساخته میشود. ساختار معمول برای شرط غیرواقعی شامل عبارت شرطی و بخش نتیجه است:
ساختار صرف شرط
ریشه + se/sa + im/sin/∅/k/nız/ler
مثال: “gelsem” (اگر بیایم)، “yaparsan” (اگر انجام دهی)
جملات شرطی واقعی (ممکن)
بدون تغییر زمان فعل نتیجه: “.Yağmur yağarsa, evde kalırım” («اگر باران ببارد، در خانه میمانم.»)
جملات شرطی غیرواقعی (نشده و آرزویی)
بخش شرط در گذشتهٔ استنباطی + نتیجه در زمان گذشته:
“.Keşke gelsene” («کاش میآمدی.»)
“.Eğer çalışsaydın, sınavı geçerdin” («اگر درس خوانده بودی، در امتحان قبول میشدی.»)
رایجترین کاربردها
توصیهها: “.Çalışırsan başarılı olursun”
آرزوها: “.Keşke yanında olsam”
مثال ترکی | ترجمه فارسی |
---|---|
.Eğer zamanın olursa, yardım et | اگر وقت داشته باشی، کمک کن. |
.Yağmur yağsaydı, pikniğe gitmezdik | اگر باران میبارید، به پیکنیک نمیرفتیم. |
.Ders çalışırsan notların yükselecek | اگر درس بخوانی، نمرههایت بالا خواهد رفت. |
.Keşke erken kalksaydın | کاش زودتر بیدار شده بودی. |
.Para biriktirirsen tatile gidebilirsin | اگر پول جمع کنی میتوانی به تعطیلات بروی. |
وجه لزوم (Necessitative –meli/–malı): تأکید بر الزام و بایدها
وجه لزوم (Gereklilik Kipi) برای بیان الزام، وظیفه یا ضرورت است و با پسوند –meli/–malı ساخته میشود. این قالب معادل فارسی «باید … کرد» است:
ساختار صرف
ریشه + meli/malı + im/sin/∅/k/nız/ler |
مثال:
“yapmalıyım” (باید انجام دهم)، “gitmeliler” (باید بروند)
کاربردها
ضرورت و قانون:
“Kurallara uymalıyız.” («باید از قوانین پیروی کنیم.»)
توصیه قوی:
“Sağlığına dikkat etmelisin.” («باید مراقب سلامتت باشی.»)
احساس وظیفه:
“Ailemizi ziyaret etmeliyiz.”
نکات مهم
منفی: –memeli/–mamalı: “yapmamalısın” (نباید انجام دهی). |
سوالی: –meli mi?: “gelmeli miyim?” («آیا باید بیایم؟») |
مثال ترکی | ترجمه فارسی |
---|---|
.Her gün en az sekiz saat uyumalısın | باید هر روز حداقل هشت ساعت بخوابی. |
.Ödevini bugün bitirmeliyiz | باید تکالیفت را امروز تمام کنیم. |
.Bu belgeyi imzalamamalısın | نباید این سند را امضا کنی. |
.Daha fazla su içmeliyiz | باید آب بیشتری بنوشیم. |
?Bankaya gitmeli miyim | آیا باید به بانک بروم؟ |

وجه امری (Imperative): دستور مستقیم، نکات لحن و مؤدبانهسازی
وجه امری در ترکی استانبولی برای دستور دادن یا درخواست مستقیم استفاده میشود. این حالت بدون پسوند شخص و با حذف «–r» زمان حال ساده شکل میگیرد. بسته به لحن و میزان صمیمیت، میتوانید فرمهای زیر را به کار ببرید:
امر دوستانه (samimi)
فعل در ریشه: “gel!” (« بیا!»)، “yap!” (« انجام بده!»)
برای مخاطب «تو» استفاده میشود و لحنی دوستانه دارد.
امر محترمانه (resmî)
پسوند شخص دوم جمع: “gelin!” (« بیایید!») به جای «تو»، معمولاً برای «شما» به کار میرود.
معادل فارسی «بیا، لطفاً بیایید» است.
امر منفی
پیشوند منفی –ma/–me قبل از ریشه: “ma!” صحیح نیست؛ باید “yapma!” (« نکن!»).
مثال: “Gitme!” (« نرو!»).
مؤدبانهسازی
برای مؤدبانهتر کردن دستور میتوانید «lütfen» را اضافه کنید: “Lütfen sus!” (« لطفاً ساکت باش!»).
همچنین با ترکیب با وجه التزامی: “Kalksan?” («خواهش میکنم بلند شوی؟») لحنی کاملاً مودبانه دارد.
تفاوت با فارسی
فارسی گاهی از «برو» یا «نرو» استفاده میکند اما ترکی برای مؤدبانهسازی بیشتر از «lütfen» و صدا کردن مخاطب (مثلاً “lütfen sen”) بهره میبرد.
مثال ترکی | ترجمه فارسی |
---|---|
!Gel | بیا! |
!Lütfen kapıyı açın | لطفاً در را باز کنید! |
!Çabuk ol | سریع باش! |
!Sessiz olma | بیصدا نباش! (ساکت باش!) |
!Lütfen bekleyin | لطفاً صبر کنید! |
ترکیب زمانها: آشنایی با ۲۰ زمان مرکب و ساختار «Story» و «Referral»
علاوه بر ۹ زمان ساده، ترکی استانبولی دارای ۲۰ زمان مرکب است که از ترکیب زمانهای ساده با وجههای مختلف (مثلاً علم مجهول، التزامی و غیره) ساخته میشوند. این زمانها در روایت داستان (Story Tense) و انتقال نقل قول (Referral Tense) نقش مهمی دارند:
زمانهای مرکب رایج
یادآوری ماضی تلفیقی (Hikâye Kipi):
شکل: ریشه + –mış + –dı + پسوند شخص
مثال: “gelmişti” («او قبلاً آمده بود.»)
گذشته استمراری مرکب:
“–iyordu + –du” → “yazıyordu” + “–du” → “yazıyordudu” (در کاربرد واقعی کمتر رایج، اما ساختار آن مشابه است.)
ساختار Story (Hikâye) و Referral (Rivayet)
Story (روایت داستان):
معمولاً از “–mış + –di” برای ایجاد حس نقل داستانی استفاده میشود: “Uçak kalkmıştı.” («گفتهاند هواپیما برخاسته بود.»)
Referral (انتقال خبر):
برای نقل قول غیرمستقیم: “Ali gelmiş diyor.” («میگویند علی آمده است.»)
کاربردها
روایت رویدادهای پشت سر هم: با ترکیب زمانها میتوان توالی رویدادها را دقیقتر نشان داد. |
ایجاد تنوع در متنهای ادبی و خبری: خواننده احساس حضور در لحظه روایت را خواهد داشت. |
نکات صرف
هماهنگی واکهها و حذف پسوندهای زائد در ترکیبهای طولانی
اغلب در زبان محاوره و نوشتار ادبی به کار میرود، در مکالمات روزمره ممکن است سادهسازی شود.
مثال ترکی | ترجمه فارسی |
---|---|
.O geldiğinde, biz gitmişiz | وقتی او آمد، ما رفته بودیم. |
.Film başlamıştı, biz geliyorduk | فیلم شروع شده بود، ما داشتیم میآمدیم. |
.Duyduğuma göre sınav önce iptal olmuşmuş | شنیدهام امتحان قبلاً لغو شده بود. |
.Ali raporu yazmıştı | علی قبلاً گزارش را نوشته بود. |
.Haber verilmiş diyorlar | میگویند خبر داده شده است. |

مقایسه ۹ زمان ترکی با زمانهای فارسی: نقاط اشتراک و چالشها
هرچند ترکی و فارسی از لحاظ ساختاری کاملاً متفاوتاند، اما در ۹ زمان اصلی فعل اشتراکهایی وجود دارد و در عین حال چالشهایی نیز پدید میآید:
عصرهای ماضی
فارسی ماضی نقلی و ماضی ساده دارید؛ ترکی نیز Belirli Geçmiş (گذشته ساده) و Belirsiz Geçmiş (گذشته نقلی) دارد.
چالش: فارسی گاهی از ماضی نقلی برای گذشتههای نامشخص استفاده میکند، در حالی که ترکی برای نقل مستقیم از گزارشها روی Belirsiz Geçmiş تأکید میکند.
حال ساده و استمراری
فارسی Present Simple و Present Continuous دارد. ترکی بهطور مجزا Genel Zaman و Şimdiki Zaman (–r vs. –yor) دارد.
نقطه اشتراک: هر دو زبان از گویش عامیانه برای برنامههای آینده نزدیک استفاده میکنند.
چالش: زبانآموزان فارسیزبان اغلب –r را با Present Continuous اشتباه میگیرند.
آینده
هم در فارسی با «خواهد» و هم در ترکی با –ecek/–acak آینده نشان داده میشود.
چالش: فارسی بیشتر زمان را با افعال کمکی نشان میدهد، اما ترکی با پسوند هماهنگ واکه.
حالتهای وجهی
فارسی وجه التزامی (اختیاری)، شرط، و لزوم (باید) دارد؛ ترکی نیز Optative, Conditional, Necessitative.
نقطه اشتراک: معادل معنایی مشابه.
چالش: ترتیب قرارگیری قیدها و ساختار جمله در ترکی با فارسی متفاوت است.
ناهماهنگی واکهها
فارسی واکه هارمونی ندارد؛ ترکی این قاعده را به شدت رعایت میکند.
چالش: حفظ هماهنگی واکهها برای زبانآموزان فارسیزبان دشوار است.
زمان ترکی | معادل فارسی | نکته مهم |
---|---|---|
–dı/–di (گذشته ساده) | ماضی نقلی/ساده | بیان کاملشدن عمل |
–mış/–miş (گذشته نقلی) | «انگار… بوده» | نقل قول و استنباط |
–r (حال ساده) | حال ساده | عادتها و حقایق عمومی |
–yor (حال استمراری) | حال استمراری | اقدام در جریان |
–ecek/–acak (آینده) | «خواهد …» | قول و پیشبینی |
رایجترین اشتباهات ایرانیان در صرف زمانهای ترکی و راهکار تصحیح
زبانآموزان فارسیزبان هنگام کار با زمانهای ترکی معمولاً با چند اشتباه متداول روبهرو میشوند. شناسایی این خطاها و تمرین راهکارهای صحیح میتواند به تسلط بیشتر کمک کند:
عدم رعایت هماهنگی واکهها
اشتباه: گفتن “gelicem” بهجای “geleceğim”.
راهکار: یادداشت واکههای جلو/عقب و تمرین با لغات متنوع.
جایگزینی ناقص پسوندها
اشتباه: فراموش کردن پسوند شخص (“okudum” → “okudu”).
راهکار: تمرین جدول صرف افعال و تکمیل جاهای خالی.
آمیختگی زمان حال ساده و استمراری
اشتباه: “ben şu anda çalışırım” (بهجای “çalışıyorum”).
راهکار: مقایسه مثالهای متضاد و تمرین ترجمه معکوس.
استفاده نادرست از گذشته نقلی
اشتباه: بهکار بردن “gittiymişim” (ساختار اشتباه).
راهکار: تفکیک Belirli و Belirsiz Geçmiş در جملات واقعی.
ترجمه تحتاللفظی فارسی
اشتباه: «من رفتهام خانه» → “ev’e gittim” (بهجای “eve gittim”).
راهکار: تمرین کاربرد حالتهای اضافه (حرف اضافه + اسم) در ترکی.
اشتباه متداول | نمونه اشتباه | راهکار تصحیح |
---|---|---|
عدم هماهنگی واکهها | gelicem | تمرین با لغات دارای واکههای مختلف |
فراموش کردن پسوند شخص | okudu (بهجای okudum) | استفاده از جداول صرف افعال |
اشتباه در حال ساده/استمراری | çalışırım (به جای çalışıyorum) | مقایسه متضاد جملات و ترجمه معکوس |
ساختار نادرست گذشته نقلی | gittiymişim | تفکیک ساختار Belirsiz Geçmiş و تمرین جداگانه |
ترجمه تحتاللفظی فارسی | ev’e gittim | تمرین کاربرد صحیح اضافههای حروف و حالتها |

تکنیکهای حفظ پسوندها: نقشه ذهنی، فلشکارت و تمرینهای تکراری
یادگیری و حفظ ۲۰ پسوند زمان و وجه ترکی استانبولی برای زبانآموزان چالشی است. این تکنیکها به شما کمک میکنند تا با سرعت بیشتری پسوندها را در ذهن بسپارید:
نقشه ذهنی (Mind Map)
مرکزی: “زبان ترکی”
شاخهها: هر یک از ۹ زمان با رنگ متفاوت
زیرشاخهها: پسوندهای زمان (–dı/–miş/–yor…) و پسوندهای شخص
مزیت: ارتباط بصری بین زمانها و پسوندها را تقویت میکند.
فلشکارت (Flashcards)
یک سمت: فعل + زمان (مثلاً “gel + geçmiş”).
سمت دیگر: «geldi miş» و معنی فارسی.
تمرین دورهای (Spaced Repetition) با اپهایی مثل همیارزبان .
تمرینهای تکراری (Drills)
جدول صرف افعال ۵ × ۶ (۵ فعل پرکاربرد × ۶ زمان)
استفاده از جملات واقعی در متن: نوشتن داستان کوتاه با ۵ فعل در هر زمان.
بازیهای زبانی
«بingo پسوند» با کارتهای زمانی
مسابقهی واژهسازی با دوستان
ترانه و شعر
یافتن قطعات موسیقی با افعال در زمانهای مختلف
ساخت ترانهی کوتاه با همه ۹ پسوند
تکنیک | نحوه اجرا | ابزار پیشنهادی |
---|---|---|
نقشه ذهنی | رسم در مرکز با شاخههای رنگی | کاغذ بزرگ، رواننویس رنگی |
فلشکارت | ساخت کارتهای فعل + پسوند | Anki، Quizlet |
تمرین تکراری | جدول صرف افعال و پر کردن جاهای خالی | دفتر یادداشت، اپهای مرور |
بازیهای زبانی | bingo پسوند، مسابقه واژهسازی | گروه دوستان، کارتها |
ترانه و شعر | نوشتن آهنگ کوتاه با افعال در زمانهای مختلف | اپ نتبرداری، ضبط صوت |
تمرینهای تعاملی و مثالهای عملی برای تسلط بر همه زمانها
برای تسلط واقعی بر ۹ زمان فعل ترکی، لازم است تمرینهای پویای تعاملی و مثالهای عملی متنوع انجام دهید. این تمرینها باید شامل ترکیب زمانها در متن، پاسخدهی به سؤالات سریع و تولید جمله باشند. پنج نمونه تمرین پیشنهادی:
داستانسرایی سریع (Timed Storytelling):
هر بار یک زمان را انتخاب کنید و در ۲ دقیقه یک داستان ۵ جملهای بسازید.
بازی کارتهای زمان (Time Card Game):
هر کارت یک فعل و یک زمان دارد. کارت را بکشید و جمله بسازید.
تمرین ترجمه معکوس:
جملات فارسی در قالب هر ۹ زمان بنویسید و به ترکی تبدیل کنید.
مکالمه با همکلاسی:
نقش دو نفر را بازی کنید؛ یکی سؤال کند (مثلاً «دیروز چه کار کردی؟») و دیگری با زمان مناسب جواب دهد.
پازل صرف افعال:
جدول صرف ناقص افعال پرکاربرد را پر کنید.
تمرین را میتوانید در اپلیکیشنهایی مانند Quizlet یا Anki پیاده کنید و با دوستان یا همراه صوتی در کانالهای اکادمیک ترکی استانبولی اجرا کنید. کلید موفقیت، تکرار فعال و تولید مداوم جمله است تا مغز پسوندها و ساختارها را در حافظه بلندمدت ثبت کند.
تمرین | توضیح |
---|---|
داستانسرایی سریع | ۲ دقیقه برای نوشتن ۵ جمله در یک زمان |
بازی کارتهای زمان | کشیدن کارت و ساخت جمله با فعل و زمان |
ترجمه معکوس | تبدیل جملات فارسی به ترکی |
مکالمه با همکلاسی | سؤال و جواب در قالب زمانهای مختلف |
پازل صرف افعال | پر کردن جدول صرف ناقص |

منابع برتر وبسایتها، کانالها و اپلیکیشنهای آموزشی برای یادگیری زمانها
برای یادگیری عمیق زمانهای ترکی، استفاده از منابع معتبر و متنوع ضروری است. پنج منبع برتر شامل:
“همیارزبان ” وبسایت رسمی:
منابع گرامری، تمرینهای صوتی و متنهای آموزشی رایگان.
کانال یوتیوب “Easy Turkish”:
ویدئوهای مصاحبه خیابانی با زیرنویس ترکی و انگلیسی.
اپلیکیشن “Duolingo”:
درسهای تعاملی کوتاه با تمرکز بر صرف فعل.
“همیارزبان” اپلیکیشن:
آموزش کامل زبان ترکی استانبولی.
کتاب “Elementary Turkish” اثر Lewis:
فصلهای کامل گرامر با مثالهای کاربردی و تمرینهای پایان فصل.
هر منبع نقاط قوت خاص خود را دارد: وبسایتهای رایگان برای گرامر پایه، ویدئوها برای درک شنیداری، اپها برای مرور مداوم و کتابها برای مطالعه عمیق.
منبع | توضیح به فارسی |
---|---|
همیارزبان (وبسایت رسمی) | گرامر، تمرین صوتی و متنهای آموزشی رایگان |
Easy Turkish (کانال یوتیوب) | ویدئوهای مصاحبه خیابانی با زیرنویس |
Duolingo (اپلیکیشن) | درسهای تعاملی با تمرکز بر صرف فعل |
همیارزبان (اپلیکیشن) | درسهای تعاملی با تمرکز بر صرف فعل |
Elementary Turkish by Lewis (کتاب) | گرامر کامل با مثالهای کاربردی و تمرین پایان فصل |
نکات پیشرفته و ترفندهای افزایش سرعت در تشخیص و کاربرد زمانها
پس از تسلط اولیه، برای یادگیری سریعتر و تشخیص فوری زمانها، تکنیکهای پیشرفته زیر را به کار ببرید:
پردازش دیداری (Visual Chunking):
جملات را به قطعات «ریشه + پسوند» تفکیک کنید و باهایلایت رنگی پسوندها را در متنهای ترکی علامتگذاری کنید.
ضبط و بازپخش شخصی:
صدای خود را حین جملهسازی ضبط کرده و بعداً سرعت آن را افزایش دهید تا گوش به تفاوتها عادت کند.
پردازش معنی-محور (Semantic Mapping):
هر پسوند را به یک مفهوم دقیق (مثلاً «–yor = در حال») در ذهن لینک کنید.
تمرین سایهروشن (Shadowing):
همزمان با شنیدن متن ترکی، دقیقاً تکرار کنید و تأکید را روی پسوندها بگذارید.
تمرین سرعتی (Timed Drills):
یک فعل ساده انتخاب کنید و در ۳۰ ثانیه جمله بسازید، ۵ بار پشت سر هم، برای هر زمان.
با ترکیب این ترفندها در مرورهای روزانه و هفتگی، زمان شناسایی و تولید درست افعال در مکالمه و نوشتار شما بهطور محسوسی افزایش پیدا خواهد کرد.
تکنیک | نحوه اجرا |
---|---|
پردازش دیداری | هَیلایت پسوندها در متن |
ضبط و بازپخش شخصی | ضبط جملهسازی و بازپخش با سرعت بیشتر |
پردازش معنیمحور | لینککردن پسوند به یک مفهوم کلیدی |
تمرین سایهروشن (Shadowing) | تکرار همزمان با شنیدهها |
تمرین سرعتی (Timed Drills) | جملهسازی سریع با زمانبندی دقیق |
بررسی سوالات متداول زبانآموزان ایرانی درباره زمانهای ترکی
زبانآموزان فارسیزبان معمولاً سوالات مشابهی دارند که مرور آنها به رفع ابهام کمک میکند:
“چرا –miş را با –di ترکیب میکنند؟”
برای بیان روایت و تأخیر در زمان، مانند “gelmişti”.
“چطور بین –r و –yor تشخیص دهیم؟”
اگر عمل الان یا بازه جاری است از –yor، اگر عادت یا حقیقت است از –r.
“آیا میتوانیم –ecek را با حال استمراری بیان کنیم؟”
بله برای آینده نزدیک؛ اما رسمیتر و برای آینده قطعی از –ecek استفاده کنید.
“فرق –meli با should در انگلیسی چیست؟”
–meli تأکیدیتر و قویتر از should است؛ معادل must.
“در ساخت جملات شرطی غیرواقعی حتما باید Keşke بیاید؟”
میتوانید از ساختار “–seydi” نیز استفاده کنید: “gelseydi”.
آگاهی از این سوالات و پاسخهای دقیق به آنها، به زبانآموزان کمک میکند خطاهای رایج را سریعتر رفع و اعتماد به نفس بیشتری در مکالمه پیدا کنند.
سؤال متداول | پاسخ کوتاه |
---|---|
چرا –miş + –di (مثلاً gelmişti)؟ | برای روایت فعل گذشته با تأخیر زمانی |
تشخیص –r یا –yor چگونه؟ | –yor برای عمل جاری، –r برای عادت و حقیقتها |
میتوان –yor برای آینده نزدیک استفاده کرد؟ | بله، اما رسمیتر برای آینده از –ecek بهره ببرید |
تفاوت –meli با should در انگلیسی؟ | –meli معادل must و تأکیدیتر است |
شرط غیرواقعی بدون Keşke چگونه؟ | میتوانید با –seydi بسازید |
چکلیست مرور ۹ زمان فعل برای تقویت مهارت نوشتاری و گفتاری
یک چکلیست منظم به شما کمک میکند هر بار بخش مشخصی از زمانها را مرور و تثبیت کنید. پنج مورد کلیدی برای چکلیست:
یادآوری پسوندها و قاعده هماهنگی واکهها
تمرین ساخت جمله برای هر زمان با یک فعل پایه
بازبینی اشتباهات رایج خود و اصلاح آنها
استفاده از هر زمان در مثالهای واقعی روزمره
تعیین اهداف هفتگی برای تولید حداقل ۱۰ جمله جدید
با علامتزدن موارد یادشده در چکلیست، میتوانید پیشرفت خود را رصد کنید و نقاط ضعف را تقویت نمایید.
مورد چکلیست |
---|
مرور پسوندها و واکهها. |
ساخت جمله برای هر زمان با فعل پایه. |
بازبینی و اصلاح اشتباهات. |
کاربرد زمانها در موقعیتهای واقعی. |
تعیین هدف هفتگی برای تولید ۱۰ جمله. |
سخن پایانی
در این مقاله با ۹ زمان اصلی فعل در ترکی استانبولی آشنا شدیم:
گذشته ساده برای بیان اعمال کاملشده
گذشته نقلی برای گزارش یا استنباط
حال ساده برای عادتها و حقایق
حال استمراری برای اعمال جاری
آینده برای پیشبینی و قول
وجه التزامی برای خواهش و توصیه
وجه شرطی برای شرطهای واقعی و آرزویی
وجه لزوم برای بیان الزام
وجه امری برای دستورهای مستقیم
همچنین با ساختار ترکیب زمانها، نکات هماهنگی واکهها و تکنیکهای حفظ پسوندها آشنا شدیم.
تمرینهای تعاملی و روشهای پیشرفته مانند نقشه ذهنی، فلشکارت و تمرین سایهروشن به شما کمک میکنند تا این پسوندها در حافظه بلندمدت جا بیفتند.
نویسنده
ســـــوالــــات پر تکــــــــرار
پاسخ سوالاتی که احتمالا برایتان بهوجود آمده را در اینجا ببینید:
چطور واکههای پسوندها را درست انتخاب کنم؟
با تمرین هارمونی جلو/عقب واکه و یادداشت قواعد هماهنگی واکهها.
برای آینده نزدیک از –yor استفاده کنم یا –ecek؟
برای برنامههای خیلی نزدیک و محاورهای میتوانید –yor (Present Continuous) و برای رسمی یا دورتر از –ecek بهره ببرید.
فرق گذشته ساده و نقلی چیست؟
گذشته ساده (–dı/–di) برای اعمال مشخص و تمام شده است و گذشته نقلی (–mış/–miş) برای گزارش خبر یا نتیجهگیری غیرمستقیم.
چه زمانی از وجه التزامی استفاده کنیم؟
برای ابراز خواهش مودبانه، توصیه یا آرزو؛ مثلاً «لطفاً در را ببند».
بهترین روش برای تثبیت پسوندها چیست؟
ترکیب فلشکارت، تمرین در متن و مرور منظم با استفاده از تکنیکهای Spaced Repetition.